17 kolorowych cerkwi Podlasia + bonus

Jeżdżąc po Podlasiu trudno nie zauważyć pięknych, kolorowych, drewnianych cerkwi. Zastanawiało nas znaczenie kolorów, ale po rozmowie z przemiłą panią, która otworzyła dla nas drzwi cerkwi w Puchłach, już znamy odpowiedź.

Niebieskie cerkwie są poświęcone Matce Boskiej albo Archaniołowi Michałowi.
Zielone Duchowi Świętemu.
Żółte Chrystusowi lub apostołom, a
Brązowe — męczennikom.

Ostatnio spędziliśmy na Podlasiu kilka dni eksplorując cerkwie na północ od Bielska Podlaskiego.

Poniżej przedstawiamy ranking/przegląd świątyń, które wpadły nam w oko. Są to i duże parafialne kościoły, i malutkie cerkiewki, a nawet kaplice cmentarne. Łączy je to, że są widowiskowe i drewniane (z jednym wyjątkiem). O każdym z obiektów znajdziecie kilka zdań.

Na koniec będzie nagroda dla wytrwałych. Krótko mówiąc, mapka naszej dwudniowej wycieczki szlakiem cerkwi.

Cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Kożanach

Cerkiew pochodzi z 1883 roku. To druga cerkiew w tym miejscu. Wcześniejsza, z 1621, została rozebrana (po drodze zaliczając zmianę z prawosławnej na unicką) ze względu na zły stan techniczny. Natomiast pozyskany materiał został wykorzystany do budowy cerkwi w Rybołach. Sprytnie!

W środku znajduje się Kożańska Ikona Matki Bożej z I połowy XVII wieku, lokalnie uznawana za cudotwórczą.

Cerkiew Św. Jerzego w Rybołach

W Rybołach znajdują się dwie cerkwie: murowana Świętych Kosmy i Damiana oraz drewniana, cmentarna św. Jerzego. Murowana powstała pod koniec XIX wieku, ale materiał z rozebranego starego drewnianego budynku, oraz materiał z Kożan, posłużyły do wybudowania cerkwi cmentarnej, którą tu przedstawiamy.

Cerkiew Św. Jana Teologa w Pawłach

Kolejną cmentarną cerkiew znajdziemy na uboczu — już za wsią.

Kaplica Świętych Cyryla i Metodego w Kaniukach

Kaplica, która powstała z przebudowy sklepu, pod koniec XX wieku. I to nie żart.

Kaplica Św. Apostoła Jana Teologa w Chrabołowskim Lesie

Jadąc przez las, wypatrzyliśmy między drzewami „cebulę”. Skręciliśmy w boczną drogę i trafiliśmy na taką oto malutką cerkiewkę.

Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Rajsku

Cerkiew z podwójnie trudną historią. W 1942 roku wieś Rajsk została spacyfikowana, Hitlerowcy rozstrzelali 149 osób, spalili domy i cerkiew. A cerkiew widoczna na zdjęciu została zbudowana w 1912 roku w Poturzynie koło Tomaszowa Lubelskiego, czyli ok. 300 km od Rajska. Po wysiedleniu w 1947 roku prawosławnych mieszkańców (akcja „Wisła”) świątynia została zamknięta. Służyła jako magazyn.

W 1962 została przewieziona do Rajska. Zrekonstruowana, odbudowana i odświeżona. Służy wiernym od 1971.

Cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego w Ploskach

Cerkiew z końca XVIII wieku. Na starszych zdjęciach w internecie była brązowa. Ale teraz ma odnowiony dach i soczyście niebieski kolor.

Cerkiew Św. Mikołaja w Koźlikach

Kolejna „wędrująca” świątynia. Najpierw wzniesiono ją w XVIII wieku w Wieżance. W połowie XIX wieku została przeniesiona do Klejnik. A na początku XX wieku trafiła na ostateczne miejsce.
Cerkiew stoi w bardzo ciekawym miejscu. Na uboczu, tuż przy rozlewisku Narwi.

Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Dubinach

Cerkiew została wybudowana pod koniec XIX wieku (poświęcona w 1872 roku), na miejscu starej, o której jeszcze usłyszymy.
W związku z wezwaniem cerkwi, w Dubinach szczególnie uroczyście obchodzone jest święto Zaśnięcia Bogurodzicy, które obrosło także lokalnymi zwyczajami takimi jak poświęcenie plonów i zbóż.

Cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Rogaczach

Pierwsza cerkiew w Rogaczach powstała na przełomie XVI i XVII wieku, ale rozsypała się ze starości. Kolejna cerkiew została zbudowana w pierwszej połowie XVIII wieku. Mniej więcej wtedy na drzewie ukazał się wizerunek Św. Antoniego i to on został patronem nowej świątyni. Antoni — imię uniwersalne, za czasów unickich chodziło o Św. Antoniego Padewskiego. Po powrocie na łono prawosławia Antoni został. Zmienił się tylko święty — Antoni Pieczerski.

W 1872 roku cerkiew spłonęła (ale ikona Św. Antoniego przetrwała, bo była w tym czasie w konserwacji). Parafia w Rogaczach odkupiła starą cerkiew z Dubin. I ta cerkiew stoi tu do dziś. Niestety ikona Św. Antoniego zaginęła w okresie bieżeństwa. I teraz w ikonostasie jest jej kopia.

Cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy w Kleszczelach

To jest jedyna murowana cerkiew na naszej liście. Ale nie bez powodu. Po pierwsze, do jej budowy wykorzystano drewno z rozebranego drewnianego kościoła Św. Zygmunta. Po drugie, w 1966, pod wrażeniem Soboru Watykańskiego II, w kleszczelowskiej cerkwi oraz w miejscowym kościele św. Zygmunta (wybudowanym na początku XX wieku) odbyły się nabożeństwa ekumeniczne, co było sytuacją wyjątkową w regionie.

Cerkiew Opieki Matki Bożej w Dubiczach Cerkiewnych

Pierwsza świątynia powstała w 1593, co potwierdza przywilej Zygmunta II Augusta. Obecna cerkiew (na fundamentach poprzedniej z 1729, spalonej w 1941), wzniesiona została w latach 1946–1954. Intensywnie niebieska. 🙂

Naprzeciwko znajduje się ciekawy budynek — stara szkoła. Obecnie mieści się w niej Izba Kultury Ludowej i Tradycji Pożarnictwa. Wg strony gminy można w niej zobaczyć dawne sprzęty codziennego użytku, piec gliniany, sprzęty gospodarcze.

Cerkiew Św. Apostoła Jakuba w Łosince

Cerkiew, która nie jest niebieska! Ale za to ma niebieskie zwieńczenie wieży i niebieską cebulę. Powstała pod koniec XIX wieku. W sam raz na 5 minut oglądania, 3 zdjęcia i jazda dalej.

Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Narwi

W Narwi pierwsza cerkiew stanęła w pierwszej połowie XVI wieku. A potem — jak w przypadku innych świątyń w okolicy, Unia brzeska, pogorszenie stanu budynku, nowa cerkiew (unicka), powrót na łono prawosławia, kolejny budynek cerkwi. Obecny budynek pochodzi z końca XIX wieku. W 1990 pożar zniszczył wnętrze świątyni. Jej aktualny stan to efekt pieczołowitej rekonstrukcji.

Cerkiew Św. Michała Archanioła w Trześciance

Ładna, zielona cerkiew. Ma już ponad 150 lat.

Parafia prawosławna pw. Opieki Matki Bożej w Puchłach

Podobno najpiękniejsza cerkiew Podlasia. To przy okazji tu dowiedzieliśmy się, co oznaczają kolory ścian.

Z miejscem tym wiąże się ikona Matki Boskiej Opiekuńczej. A z ikoną: dwie lokalne legendy.

Pod lipą rosnącą na pagórku, na którym obecnie stoi cerkiew, zamieszkał stary człowiek cierpiący na obrzęk nóg. Modląc się pewnego dnia, zauważył na wierzchołku drzewa obraz Matki Bożej i wkrótce jego choroba ustąpiła. Na pamiątkę tego wydarzenia miejsce to nazwano Puchły, od słowa opuchli, które w lokalnej gwarze oznaczało m.in. obrzęknięte kończyny.

Druga legenda mówi o tym, że ikona objawiała się również pozostałym przy prawosławiu mieszkańcom miejscowości proszącym o obronę przed dziedzicem, który chciał zmusić swych poddanych do przejścia na greko-katolicyzm. Wkrótce ikona w cudowny sposób pojawiła się na lipie na znak wysłuchanych przez Matkę Bożą modlitw. Zaś zły dziedzic zmarł. To najprawdopodobniej jego zjawa po dziś dzień błąka się po okolicy.

Skit Świętych Antoniego i Teodozjusza Pieczerskich w Odrynkach

Bonus

Pomiędzy Rybołami a Pawłami trafiliśmy na ten oto cud architektury. Prawdziwy zamek! Niestety nie udało nam się uzyskać audiencji u jego królewskiej mości.

Dla wytrwałych

Oto obiecana mapka zawierająca naszą dwudniową trasę. Jeśli chcecie uzyskać dodatkowe informacje co i jak, śmiało odzywajcie się, np w komentarzu.

… Ale to nie wszystko! Już wkrótce wyklują się tu kolejne notki o naszym wyjeździe na Podlasie. Bo jest tu jeszcze wiele, wiele do zwiedzania.